Zapraszamy do zapoznania się z przygotowanymi przez PIP odpowiedziami na kilka pytań dotyczących urlopu opiekuńczego, ojcowskiego oraz zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej.
Czy zgodnie z art. 1731 Kodeksu pracy urlop opiekuńczy można wykorzystać na opiekę na zdrowe dziecko np. w wakacje, ferie? Czy powody opieki muszą być wyłącznie medyczne?
Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 1731 K.p., pracownik może korzystać z urlopu opiekuńczego w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia członkowi najbliższej rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga takiej opieki bądź wsparcia z poważnych względów medycznych. Nie ma więc możliwości, aby na podstawie tego przepisu skorzystać z takiego urlopu w innych przypadkach.
Czy pracodawca może żądać od pracownika dowodu poważnych względów medycznych w przypadku urlopu opiekuńczego oraz w przypadku zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej?
Przepisy nie przewidują, aby pracownik ubiegając się o urlop opiekuńczy przekazywał pracodawcy szczegółowo informacje o stanie zdrowia bliskiej osoby, czy też miał obowiązek dołączania do wniosku zaświadczenia lekarskiego. Pracodawca udzielając urlop opiera się więc na oświadczeniu pracownika.
Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu opiekuńczego?
Art. 1731 Kodeksu pracy nie reguluje kwestii odmowy udzielenia urlopu opiekuńczego. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy, pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy, jeżeli obowiązek taki wynika z Kodeksu pracy. Jeżeli więc pracownik planuje skorzystać z urlopu opiekuńczego , powinien odpowiednio wcześniej, w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu, uprzedzić o tym pracodawcę i uzyskać jego zgodę. Jeśli pracownik zachowa ten termin i we wniosku wskaże wszystkie informacje, jakie są wymagane przepisem, nie ma podstaw, aby pracodawca odmówił pracownikowi udzielenia urlopu w dniu, w którym pracownik zgłasza chęć skorzystania z tego uprawnienia.
Kiedy przysługuje pracownikowi zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej? Czy pracodawca może odmówić udzielenia zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem?
Pracownik może skorzystać z dodatkowego uprawnienia, jakim jest zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeśli natychmiastowa obecność pracownika jest niezbędna. Pracodawca obowiązany jest udzielić takiego zwolnienia na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Treść art. 1481 K.p. nie reguluje kwestii odmowy udzielenia takiego urlopu.
Co z urlopem ojcowskim w sytuacji gdy ojciec wykorzystał tylko część a dziecko skończyło 12 miesięcy. Czy druga część przepada?
Po zmianie przepisów skrócił się czas na wykorzystanie urlopu ojcowskiego (z 24 miesięcy do 12 miesięcy). Jeśli więc dziecko urodzone po 26 kwietnia 2023 r. skończy 12 miesięcy, a tata nie wykorzysta w pełni urlopu, niewykorzystana część przepadnie.
Dziecko urodziło się przed dniem 26 kwietnia 2023 r. (np. 1 lutego 2023 r.). W jakim okresie ojciec dziecka może wykorzystać urlop ojcowski?
Pracownik-ojciec wychowujący dziecko w dniu 26 kwietnia 2023 r. ma prawo do urlopu ojcowskiego na zasadach określonych w przepisach dotychczasowych, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Oznacza to, że nowe przepisy w tym zakresie dotyczą dzieci urodzonych po 26 kwietnia 2023 r. W takim przypadku ojciec dziecka będzie miał rok na skorzystanie z tego uprawnienia.
Źródło: PIP
